Finansal terimler: Ayı piyasası ne anlama geliyor, sizi nasıl etkiliyor?

Piyasalar bazen sınırlı süreler için düşüşte olsa da (ekonomistler buna “düzeltme” diyorlar), birçok analist şu anda bir “ayı piyasası”nda olduğumuzu söylüyor. Bu, hisse senetleri borsadaki son işlem gören maksimum değerlerinden yüzde 20’den fazla değer kaybettiğinde ortaya çıkar.

Başka bir deyişle, yatırımcılar, satın aldıklarından daha fazla hisse satarak, petrol şirketleri ve pazarı oluşturan otomobil üreticilerinden Apple ve Meta gibi teknoloji devlerine kadar her türlü dev şirketin sermayelerini azalttı.

Hisse senedi piyasaları, yatırımcılar açısından – doğru ya da yanlış – ekonomik geleceğe olan güvenin bir göstergesidir.

Yatırımcılar, paralarıyla ne yapacaklarına karar vermek için ekonominin ne kadar sağlıklı olduğunu gösteren verilere (istihdamdan enflasyona ve faiz oranlarına) yakından bakarlar.

İngiltere’deki Warwick Üniversitesi’nde Ekonomi Profesörü olan Roger Farmer’a göre, borsa geleneksel olarak ekonominin altında yatan sağlığın bir yansıması olarak görülüyor:

“Bu görüşe göre, ayı piyasası hava durumu tahmini gibidir. Diğer faktörlerin neden olduğu kaçınılmaz bir olayın tahminidir.”

Yatırımcılar, kurumsal karların düşmesinin beklendiği bir ekonomik daralma aşamasına yaklaştığımıza inanırlarsa, daha fazla değer kaybetmeden önce belirli şirketlerin hisselerini satabilirler.

Bu nedenle bir ayı piyasası, genellikle ürünlere, ticari faaliyetlere, ticarete ve nihayetinde istihdama yönelik talebin azalacağı yaklaşmakta olan zor bir dönem konusunda uyarır.

Çok yüksek zirvelere sahip güçlü bir büyüme döneminden sonra bir ayı piyasasının başlaması da daha kolaydır.

Mevcut durum şu: Salgının ilk aylarından sonra teknoloji hisseleri başta olmak üzere çoğu hisse senedinin fiyatları 2019 sonundaki artışların çok üzerinde seviyelere çıkarak yükseldi.

Aslında hem Dow Jones hem de S&P500, son aylarda değerlerinin bir kısmını kaybetmiş olsalar da, pandemi öncesi seviyelerinin oldukça üzerinde.

Ayı piyasaları, ekonomik durgunluk, salgın hastalıklar, savaşlar ve çeşitli jeopolitik krizler gibi bir takım olaylar tarafından tetiklenebilir.

Kovid-19 pandemisinin kalıcı etkilerinin yanı sıra, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, gıda ve enerji piyasalarında büyük bir bozulmaya neden oldu ve birçok ülkede on yıllardır en kötü enflasyona katkıda bulundu.

ABD’li yatırım şirketi Hartford Funds tarafından yapılan bir araştırmaya göre, S&P500, Amerikan finans merkezi Wall Street’in çöküşüne yol açan 1929 krizinden bu yana toplam 26 kez ayı piyasasına düştü.

Bu düşüşlerin 14’ü, esas olarak çöküşün neden olduğu dalgalanmalardan dolayı 1950 öncesidir.

Daha yakın zamanlarda, ayı piyasaları daha az sıklıkta olmuştur ve genellikle ekonomik kriz veya durgunluk dönemlerinin hemen öncesinde veya başlangıcında meydana gelmektedir.

1970’lerin başındaki petrol krizi sırasında kaydedilenler özellikle sertti; S&P 500 endeksi Kasım 1973 ile Mart 1974 arasında yüzde 48,2 düştü. Daha yakın tarihli mali krizde, Ekim 2007 ile Kasım 2008 arasında yüzde 51,93’lük bir düşüş yaşandı.

Şubat ve Mart 2020 arasında, Covid-19 pandemisinin salgın olduğuna inanarak toplu olarak geri çekilen birçok yatırımcının korkuları nedeniyle alışılmadık, çok kısa ve belirgin bir “ayı piyasası” (bir aydan biraz fazla bir sürede yüzde 34 düşüş) yaşandı. ekonomik bir çöküşe neden olacaktır.

Danışmanlık firması Ned Davis Research’ün verilerine göre, S&P 500’deki ayı piyasalarının ortalama süresi, ortalama yüzde 36 düşüşle 289 gün oldu.

Borsaya yatırım yapıyorsanız, cevap açıktır: portföyünüzün değeri düşebilir.

Ancak hisse senedi alıp satmakla ilgisi olmayanlar da etkilenir.

Ayı piyasaları genellikle bir durgunluk uyarısıdır; bir veya daha fazla ülkede ekonomik aktivitede genel bir düşüş döngüsü oluşur. Bu kimse için iyi bir haber değil.

Profesör Roger Farmer ayrıca, bazen hisse değerindeki büyük ve kalıcı düşüşlerin, ekonomik çalkantıların bir işareti değil, nedeni olduğunu söylüyor:

“[Bu durumda] Ayı piyasası, bir kutu benzine kibrit atmak gibidir. Piyasadaki düşüş, takip eden durgunluğun doğrudan nedenidir.”

Profesör Farmer, ABD’de yüzde 30’lara varan düşüşler gösteren geçmiş ayı piyasalarının ülkedeki işsizlik oranında artışa yol açtığını belirtiyor.

Ayı piyasasının zıt anlamlısı “boğa piyasası”dır; Bu, yükselen hisse senedi değeri ve iyimserlik zamanıdır.

Boğa piyasaları, yatırımcılar için ayı piyasalarındaki kayıplardan genellikle daha sık, uzun ömürlü ve karlıdır.

Tarihin en uzun boğa piyasası, yüzde 300’ün üzerinde kümülatif kazançla 2009’dan 2020’ye kadar sürdü.

Ayı piyasasının dibinde hisse satın almak ve boğa piyasasının zirvesinde satmak mükemmel bir ticaret olarak kabul edilir.

Sorun şu ki, bu iki aşırı uçtan herhangi birinde olduğumuzda kesin olarak bilmek imkansız.

Borsanın zıt eğilimlerini temsil etmek için boğa ve ayı kullanımına ilişkin birkaç teori vardır.

Biri kökenini 16. ve 19. yüzyıllar arasında İngiltere’de popüler olan hayvan dövüşlerine bağlar.

Bu geleneğin iki çeşidi, bir çitin içindeki köpek sürülerine karşı bir boğa ya da ayı sokmaktan ibaretti.

Boğalar köpeklere kafaları yerden yukarıyı gösterecek şekilde saldırırken, ayılar yüksek bir konumdan aşağı doğru patileri ile saldırır, bu nedenle 1801’de kurulan Londra Menkul Kıymetler Borsası’nın öncüleri bu terimleri jargonlarına dahil etmiş olabilir.

Bir diğer ilgili teori, “ayı” teriminin ayı postu pazarından kaynaklandığıdır. Deri tüccarları, onları tuzakçılardan satın almadan önce satarlardı.

Ayı derisi satıcılarına basitçe “ayılar” denilmeye başlandı ve bu terim, zarar eden veya düşüş eğilimi gösteren bir işi ifade etmek için kullanıldı; tam tersi, yukarıda bahsedilen dövüşlerde ayının antitezi olan boğa olacaktır.

Daha basit açıklaması olan başka teoriler de var: boğa, canlılığı, saldırganlığı ve gücü temsil eden bir hayvandır; Ayı, uzun kış uykusuyla bilinir.